Wat is slaap? De slaapcyclus uitgelegd en waarom slaap belangrijk is

Mensen slapen dagelijks en je voelt na een lange dag de behoefte om te gaan slapen. Waarom is dat zo en wat is slaap precies? In dit artikel lees je hoe de slaapcyclus werkt en welke fasen we ’s nachts doorlopen. Ook lees je waarom slaap belangrijk is en wat mogelijke gevolgen van een slaaptekort zijn. Slaap is belangrijk om goed te functioneren in het dagelijks leven, maar wordt helaas niet altijd serieus genomen. Veel mensen slapen niet voldoende, omdat hun prioriteiten ergens anders liggen.

Waarom mensen slapen

Je besteedt je tijd liever aan andere dingen, maar het is absoluut noodzakelijk om te slapen. Mensen hebben slaap nodig om te herstellen na de dag, zowel geestelijk als lichamelijk. Overdag neem je allerlei dingen in je op en zijn er honderden nieuwe indrukken die allemaal verwerkt moeten worden. Je hersenen hebben een pauze nodig om alle prikkels te verwerken en dat doen ze wanneer je slaapt. Ook je lichaam heeft ontspanning nodig nadat je spieren de hele dag actief zijn geweest. Je spieren ontspannen volledig in je slaap en kunnen zo herstellen.

Wat is slaap: de slaapcyclus

Om een antwoord op de vraag ‘wat is slaap’ te krijgen, is het belangrijk om te weten hoe de slaapcyclus werkt. Tijdens een nacht slapen, doorloopt ons lichaam meerdere malen een slaapcyclus. Deze cyclus bestaat uit verschillende fasen: de inslaapfase, de lichte slaap, de overgangsfase naar de diepe slaap, de diepe slaap en de remslaap. In totaal duurt een slaapcyclus zo’n 90 minuten. De slaapcyclus herhaalt meerdere keren in een nacht, waartussen je heel kort wakker wordt. Dit is meestal onbewust en je merkt daar in zo’n geval niets van.

De inslaapfase

Sommige mensen vallen binnen een paart minuten in slaap wanneer ze in bed liggen, terwijl anderen hier langer over doen. Hoe snel je in slaap valt, hangt ervan af hoe moe je bent en hoe rustig je je voelt. Zodra je in slaap begint te vallen of indommelt, begint de inslaapfase. In deze fase bevind je je tussen wakker en slapend voor ongeveer vijf minuten. Hoewel je hersenactiviteit afneemt in deze fase, reageer je nog wel bewust op prikkels uit de omgeving. In deze fase is het dus makkelijk om wakker te worden door een geluid of beweging.

Lichte slaap

Na de inslaapfase beland je in de fase van de lichte slaap, die ongeveer een half uur duurt. In deze fase ben je volledig in slaap, maar erg diep is de slaap nog niet. Ieder geluid kan ervoor zorgen dat je weer wakker wordt. ’s Nachts is deze fase onderdeel van de gehele slaapcyclus, maar bij een dutje overdag word je vaak wakker vanuit de lichte slaap. Je hebt dan even je ogen dicht gehad en voelt je mentaal ontspannen, maar hebt nog niet goed geslapen. Voor een dutje is dit prima, maar ’s nachts is het belangrijk dat je door de lichte slaap heen slaapt zonder wakker te worden.

Diepe slaap

Tussen de lichte en diepe slaap zit een korte overgangsfase van zo’n vijf minuten. In deze fase ga je diep en regelmatig ademhalen, waardoor je hartritme daalt en je spieren ontspannen. Zodra je hartritme gedaald is en je volledig ontspannen bent, ben je in de diepe slaap. Deze fase duurt ongeveer twintig minuten en zorgt voor het lichamelijke herstel. In deze slaapfase maakt je lichaam bijvoorbeeld hormonen en andere stoffen aan die je lichaam helpen om te herstellen na een lange dag.  Wanneer je in deze fase wakker wordt, voel je je vaak verward en duurt het even voor je echt wakker bent.

Remslaap

De benaming remslaap is een afkorting voor ‘rapid eye movement’, oftewel snelle oogbewegingen. In deze fase is je hartritme en ademhaling onregelmatig en stijgt je bloeddruk. Mentaal ben je actief in deze fase, maar lichamelijk ben je volledig ontspannen. De remslaap wordt ook wel de droomslaap genoemd, omdat dit de fase is waarin dromen voorkomen. Je brein verwerkt een hoop informatie en prikkels van de dag. Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen in je langetermijngeheugen. De remslaap duurt zo’n twintig minuten en is belangrijk voor ons lichaam en brein om volledig te herstellen.

Hoeveel slaap heb je nodig?

Het verschilt per persoon hoeveel slaap je nodig hebt. Over het algemeen geldt voor volwassenen dat ze tussen de 7,5 en 8 uur slaap nodig hebben. Er zijn echter ook mensen die aan zes uur genoeg hebben en anderen die tien uur slaap nodig hebben. Kinderen hebben meer slaap nodig dan volwassenen, waarbij geldt dat hoe jonger ze zijn hoe meer ze slapen. Ook ouderen hebben vaak meer slaap nodig en gaan vroeger naar bed. In de uren waarin we slapen, herhaalt de slaapcyclus zich een aantal keren. Bij 7,5 uur slaap doorloop je bijvoorbeeld vijf slaapcycli.

Slaapproblemen

Goed slapen is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Veel mensen hebben af en toe moeite met slapen en voor een deel van de mensen komt dit vaak voor. Dit kan komen door slaapstoornissen zoals slaapapneu, snurken of slaapwandelen. Ook psychische klachten kunnen ervoor zorgen dat je minder goed slaapt. Door stress kom je maar moeilijk tot rust, waardoor je ook moeilijk in slaap komt en onrustig slaapt. Ook ernstigere psychische klachten zoals een burn-out of depressie hebben invloed op je slaapritme en zorgen er vaak voor dat je je vermoeid voelt.

Gevolgen van te weinig slaap

Goed slapen is ontzettend belangrijk. Een bekend symptoom van te weinig hebben geslapen, is een vermoeid gevoel. Helaas kan een slaaptekort, zeker wanneer het om meerdere nachten gaat, ook andere nadelige gevolgen hebben. Bij een slaaptekort heb je meer moeite om je te concentreren en ben je vaak vergeetachtiger. Te weinig slaap kan er ook voor zorgen dat je je emotioneler voelt en dat je hoofdpijn krijgt. Bij een ernstig slaaptekort kan zelfs je spraakvermogen worden aangetast en kun je een verhoogde bloeddruk krijgen. Wanneer je slecht slaapt, is het dus belangrijk om dit probleem serieus te nemen en aan te pakken.