De 7 meest gestelde vragen over slaapwandelen: oorzaken, wakker maken en tips tegen slaapwandelen

Slaapwandelen is iets wat zeven procent van de bevolking wel eens heeft gedaan en wat voornamelijk bij kinderen voorkomt. Deze slaapstoornis is in principe onschuldig, maar roept veel vragen op bij ouders of partners van slaapwandelaars. In dit artikel krijg je antwoord op de zeven meest gestelde vragen over slaapwandelen. Je leest onder andere over de oorzaken van slaapwandelen, of je iemand die slaapwandelt wakker moet maken, wat je kunt doen tegen slaapwandelen en hoe je ongelukken voorkomt.

Wat is slaapwandelen?

Slaapwandelen is een slaapstoornis waarbij je handelingen verricht terwijl je slaapt, zonder dat je dit zelf doorhebt. Bij slaapwandelen kun je letterlijk gaan wandelen, maar het gebeurt bijvoorbeeld ook dat mensen zich aankleden of andere handelingen gaan verrichten. Slaapwandelen is een parasomnie: een abnormale gedraging tijdens het slapen. Slaapwandelen begint vaak één tot drie uur nadat je in slaap bent gevallen en komt dus in het eerste deel van de nacht voor. Mensen die slaapwandelen zijn lastig te wekken, omdat ze diep slapen op dat moment. Slaapwandelen komt voor in de slaapfase voor de droomslaap en je droomt dus niet tijdens het slaapwandelen.

Hoe herken je slaapwandelen?

Je herkent de slaapstoornis slaapwandelen aan het feit dat iemand ’s nachts handelingen verricht, zoals lopen of zich aankleden. Hierbij kan diegene onsamenhangend praten of mompelen, rechtop in bed gaan zitten en zijn ogen open hebben. Vaak zie je een wazige blik in de ogen, waaraan je herkent dat iemand niet wakker is. Wanneer je iemand probeert te wekken die slaapwandelt, kan diegene verward reageren en in sommige gevallen zelfs agressief reageren. Degene die slaapwandelt herinnert zich hier de volgende dag vaak niets van. Niet van het wandelen zelf en ook niet van het gewekt worden. Meestal duurt slaapwandelen niet langer dan tien minuten of een kwartier.

Waarom slaapwandel je?

Voor slaapwandelen zijn er verschillende oorzaken mogelijk. Slaapwandelen kan erfelijk zijn en wanneer meer mensen in je familie hier last van hebben, is de kans groter dat je het zelf ook hebt. Er wordt vermoed dat dit door genetische aanleg komt. Stress of oververmoeidheid kan ervoor zorgen dat je gaat slaapwandelen, net als het gebruik van alcohol, drugs of medicijnen. Specifieke ziekten of koorts leiden ook regelmatig tot slaapwandelen. Een belangrijke factor bij slaapwandelen is leeftijd, waarbij kinderen veel vaker last hebben van slaapwandelen dan volwassenen.

Welke gevolgen heeft slaapwandelen?

Slaapwandelen is in de meeste gevallen niet erg, omdat degene die slaapwandelt hier geen last van heeft. Zeker bij kinderen is slaapwandelen iets wat vaak voorkomt en in de puberteit vanzelf verdwijnt. Slaapwandelen is aan zich niet schadelijk, maar het kan wel tot gevaarlijke situaties leiden. Iemand die slaapwandelt kan bijvoorbeeld vallen of zichzelf verwonden. Ook kan er schade ontstaan in huis, doordat iemand in zijn slaap de kraan opendraait of het fornuis aanzet. Slaapwandelen zelf heeft dus weinig tot geen negatieve gevolgen, maar kan wel tot ongelukken leiden. Daarom is het belangrijk dat je voorzorgsmaatregelen treft.

Wat kun je doen tegen slaapwandelen en eventuele ongelukken?

Slaapwandelen is in principe niet schadelijk voor je en daarom hoef je hier ook niets aan te doen. Het kan natuurlijk zijn dat je dit wel wilt, bijvoorbeeld omdat het vervelend voor je partner is of omdat je agressief reageert in je slaap. In veel gevallen kan het ook verstandig zijn om maatregelen te treffen die ongelukken voorkomen. In je slaap heb je niet door wat je doet en kun je zomaar een ongeluk of schade veroorzaken, wat natuurlijk niet de bedoeling is.

Slaapwandelen voorkomen

Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om slaapwandelen tegen te gaan als volwassene. Zorg er bijvoorbeeld voor dat je een vast slaapritme hebt. Je staat dus iedere dag op dezelfde tijd op en gaat om dezelfde tijd naar bed. Het vermijden van alcohol, drugs en medicijnen kan ook helpen. Bij medicijnen is het belangrijk om met je huisarts te bespreken of het mogelijk is te stoppen met het innemen van het medicijn of om eventueel naar een ander medicijn te wisselen. Probeer om stress te vermijden en om tot rust te komen met ontspanningsoefeningen voordat je naar bed gaat. De huisarts kan ook gedragstherapie aanraden wanneer dit bij jouw situatie past.

Veilige slaapomgeving

Om ongelukken te voorkomen, zorg je voor een veilige slaapomgeving, zowel voor kinderen als volwassenen. Je plaatst bijvoorbeeld een traphekje voor het trapgat dat alleen met een sleutel geopend kan worden. Als ouder of partner bewaar je deze sleutel, zodat de slaapwandelaar niet zomaar naar beneden kan gaan of vallen. Deuren en ramen sluit je ook af met een slot, zodat er geen ongelukken kunnen gebeuren en de slaapwandelaar veilig binnen blijft. Weten wanneer iemand begint met slaapwandelen? Hang een deuralarm of belletje op dat afgaat wanneer de slaapwandelaar de slaapkamer verlaat.

Moet je mensen bij slaapwandelen wakker maken?

Heeft jouw kind of partner last van slaapwandelen? Dan heb je je vast al vaker afgevraagd of je hem of haar wakker moet maken tijdens het slaapwandelen. Het is beter om iemand die slaapwandelt niet wakker te maken. Slaapwandelaars kunnen hier verward op reageren en begrijpen dan niet helemaal waar ze zijn. In sommige gevallen kan een slaapwandelaar zelfs boos, agressief of angstig worden. In plaats van diegene wakker te maken, kun je hem of haar het beste terug naar het bed begeleiden. De slaapwandelaar slaapt dan meestal rustig verder.

Komt slaapwandelen ook voor bij volwassenen?

Slaapwandelen komt vooral voor bij kinderen, omdat het zenuwstelsel en de hersenen zich nog volop ontwikkelen. Kinderen groeien vaak over het slaapwandelen heen in de pubertijd, omdat de hersenen dan verder ontwikkeld zijn. Slaapwandelen kan echter ook bij volwassenen voorkomen. In totaal heeft zeven procent van de mensen ooit in zijn leven geslaapwandeld. Het percentage van de volwassenen die slaapwandelt is veel kleiner, maar het komt wel voor. Bijvoorbeeld door stress, erfelijke aanleg of medicijngebruik. Mannen hebben hier vaker last van dan vrouwen.