Insomnie of slapeloosheid: de oorzaken, symptomen en behandeling

Bij insomnie of slapeloosheid heb je er vaak last van dat je niet in slaap kunt vallen of juist een slechte nachtrust hebt. Hoe herken je insomnie, wat zijn de mogelijke oorzaken en hoe kun je insomnie behandelen? In dit artikel lees je alles over insomnie of slapeloosheid. Bij klachten is het belangrijk om de oorzaken te achterhalen, zodat je het probleem op de juiste manier kunt aanpakken. Bespreek je klachten met je huisarts, zodat je samen een passende behandeling kunt zoeken.

Wat is insomnie?

Insomnie is een slaapstoornis waarbij mensen last hebben van slapeloosheid. Insomnie betekent letterlijk geen slaap en kan in meerdere vormen voorkomen. Zo kun je er last van hebben dat je moeilijk in slaap valt, vaak wakker wordt tijdens de nacht of juist veel te vroeg wakker wordt ’s ochtends. Insomnie kan chronisch zijn, maar ook een bijverschijnsel zijn van een andere klacht of slaapstoornis. Insomnie zorgt ervoor dat je slaapritme verstoord wordt en je over het algemeen niet voldoende slaap krijgt. Dit slaaptekort beïnvloedt je dagelijkse leven.

Wanneer is er sprake van chronische insomnie?

Iedereen heeft wel eens last van insomnie. Je kunt bijvoorbeeld maar moeilijk in slaap vallen of wordt af en toe wakker ’s nachts. Wanneer je af en toe last hebt van een slechte nacht of slapeloosheid, betekent dit niet meteen dat je een slaapstoornis hebt. Er wordt pas gesproken van insomnie wanneer de klachten meerdere nachten achter elkaar voorkomen. Vaak gaat dit vanzelf over, maar er is ook een chronische vorm van insomnie. Hierbij heb je weken of maanden last slapeloosheid en beïnvloedt dit je dagelijkse leven op ingrijpende wijze. Bij chronische insomnia raadpleeg je altijd je huisarts.

De symptomen van insomnie

Er zijn allerlei symptomen waaraan je insomnie of slapeloosheid kunt herkennen. De meest voor de hand liggende symptomen treden op in bed: je valt moeilijk in slaap, je wordt vaak wakker ’s nachts of je wordt te vroeg wakker in de ochtend. Ook overdag zijn er symptomen waaraan je de insomnie kunt opmerken. Je voelt je vermoeid wanneer je opstaat, je bent extra prikkelbaar en emotioneel en ook concentreren is lastiger. Je kunt insomnie ook merken aan geheugenproblemen en vergeetachtigheid. Over het algemeen slapen mensen met insomnie minder dan vijf uur per nacht, terwijl ze wel voldoende tijd in bed liggen.

De oorzaken van insomnie

Insomnie kan allerlei verschillende oorzaken hebben. Weet je niet goed waar jouw insomnie vandaan komt? Dan kan het verstandig zijn om een slaapdagboek bij te houden, waardoor je patronen en oorzaken kunt herkennen. Insomnie kan bijvoorbeeld tijdelijk zijn en door een jetleg of ploegendienst worden veroorzaakt. Ook vaak moeten plassen in de nacht door bijvoorbeeld prostaatproblemen kan zorgen voor insomnie. In sommige gevallen bestaat er geen duidelijke oorzaak voor de slapeloosheid of wordt dit veroorzaakt door een negatieve spiraal. Na een aantal slechte nachten kun je negatief tegen slaap aankijken en bang zijn dat je niet kunt slapen, waardoor het alleen maar erger wordt.

Insomnie door stress

De meest voorkomende oorzaak voor insomnie is stress of spanning. Hier kun je tijdelijk last van hebben, bijvoorbeeld door een stressvol project op je werk. Zodra het project erop zit, heb je minder last van stress en zal je weer beter kunnen slapen. Wanneer je langdurig last hebt van stress op je werk of privé kan dat ook langdurig voor insomnie zorgen. Vooral emotionele gebeurtenissen hebben een enorme impact op je nachtrust. Ook andere mentale klachten, zoals een depressie, kunnen leiden tot slapeloosheid.

Insomnie door andere klachten

Insomnie hoeft niet een stoornis op zich te zijn, maar kan ook een bijverschijnsel van een andere slaapstoornis of fysieke klachten zijn. Bij rusteloze benen komt het vaak voor dat mensen slapeloosheid ervaren, omdat het vervelende gevoel in de benen alleen weggaat wanneer ze deze bewegen. Dit zorgt ervoor dat je niet kunt slapen. Vaak moeten plassen in de nacht kan er ook voor zorgen dat je slapeloosheid ervaart. Je wordt vaak wakker en dan kost het weer tijd om in slaap te vallen. Ook andere fysieke klachten kunnen invloed hebben op de nachtrust, bijvoorbeeld pijn in bepaalde lichaamsdelen of neurologische ziekten.

Insomnie door slechte slaaphygiëne

Een slechte slaaphygiëne kan ervoor zorgen dat je niet goed slaapt, maar gelukkig is dit vaak met een aantal simpele veranderingen te verhelpen. Een slechte slaaphygiëne kan bijvoorbeeld betekenen dat je in een te warme kamer slaapt of dat er teveel licht in je slaapkamer is. Een ander probleem kan zijn dat je geen goede routine hebt. Je gaat iedere dag op een ander tijdstip slapen en wordt op een ander tijdstip wakker, waardoor je biologische klok in de war raakt. Gewoontes zoals wat je eet, hoeveel je beweegt en of je cafeïne en alcohol consumeert, hebben ook invloed op je nachtrust.

Insomnie door medicijngebruik

Gebruik je medicijnen? Het kan goed zijn dat je medicijngebruik invloed heeft op je nachtrust. Er zijn medicijnen die er juist voor zorgen dat je erg moe wordt, wat overdag vervelend is. Er zijn echter ook medicijnen waardoor je rusteloos wordt en dus maar moeilijk in slaap kunt vallen. Wanneer je vermoedt dat je slaapproblemen te maken hebben met medicijngebruik, kun je het beste contact opnemen met je huisarts. Niet alleen medicijngebruik, maar ook drugsgebruik kan invloed hebben op je nachtrust. Drugs kunnen je slaapritme namelijk verstoren.

De behandeling van insomnie

Er zijn verschillende manieren om insomnie of slapeloosheid te behandelen. Hierbij is het belangrijk om de oorzaken van het probleem te achterhalen. In sommige gevallen is insomnie een bijverschijnsel van een ander probleem en moet het onderliggende probleem aangepakt worden. Bij insomnie is het altijd verstandig om met je huisarts te praten. Je huisarts kan je bijvoorbeeld slaapmedicatie voorschrijven of je kunt kiezen voor gedragstherapie die je helpt om je gedachtes en gewoontes te verbeteren. Let er bij slaapmedicatie op dat dit vaak verslavend is en in de loop der tijd minder effect gaat hebben.